Leerlijn Filosoferen en burgerschap
Filosoferen in het leergebied Burgerschap
Filosoferen staat steeds meer in de belangstelling van basisscholen vanwege vele opbrengsten op het gebied van denk- en leervaardigheden en persoonlijke en sociale ontwikkeling. Al snel rijst dan de vraag welke plek het filosoferen in het curriculum van de school kan innemen. Liefst verbinden scholen het filosoferen met één of meerdere bestaande leergebieden zoals taalontwikkeling, burgerschap of wereldoriëntatie/kosmisch onderwijs. FILOSOFEREN OP SCHOOL biedt verschillende manieren en leerlijnen voor integratie in het curriculum, zoals deze nieuwe leerlijn Filosoferen en Burgerschap.
Opzet in 10 thema’s
De leerlijn Filosoferen en burgerschap is gebaseerd op het kader dat is uitgewerkt door het ontwikkelteam Burgerschap binnen het programma Curriculum.nu. Dit kader heeft als vertrekpunt de drie basiswaarden van de democratische, pluriforme samenleving: vrijheid, gelijkheid en solidariteit. Van daaruit, en met het oog op de hedendaagse en toekomstige samenleving, zijn 10 inhoudelijke thema’s (bouwstenen) geformuleerd: vrijheid en gelijkheid, macht en inspraak, democratische cultuur, identiteit, diversiteit, solidariteit, duurzaamheid, digitaal samenleven, globalisering en technologisch burgerschap.
Hoewel SLO in haar advies zeven van deze bouwstenen heeft overgenomen, is deze leerlijn gebaseerd op alle 10 thema’s. Juist ook de actuele en toekomstgerichte thema’s duurzaamheid, globalisering en technologisch burgerschap bieden leerlingen de ruimte om hun leefwerelden te verbinden met mondiale vraagstukken en eigen standpunten te ontwikkelen. Op die manier krijgen leerlingen de ruimte om niet alleen als Nederlands burger gevormd te worden, maar ook hun persoonlijk burgerschap en wereldburgerschap te ontwikkelen.
De uitwerking van de leerlijn in 10 thema’s geeft bovendien een mooi programma over de gemiddeld 10 maanden die een schooljaar telt. Daarbij kunnen de leerkrachten variëren in de volgorde van thema’s die zij hanteren, bijvoorbeeld om de thema’s te laten aansluiten bij projectweken of de onderwijsjaarkalender.
In de leerlijn Filosoferen en Burgerschap zijn de lessen inhoudelijk verbonden met de genoemde 10 leergebieden. De leerlingen onderzoeken de verschillende thema’s, verbinden die met hun eigen ervaringen, kennis en ideeën daarover en doen gezamenlijk inzichten op. De manier waarop ze dat doen, in verschillende werkvormen met als basis de filosofische dialoog, stimuleert de ontwikkeling van houdingen en vaardigheden die onmisbaar zijn voor burgerschap zoals communicatie, onderzoek, kritisch denken, ethisch redeneren, moreel oordelen en handelen en affectieve en cognitieve empathie.
Aan de slag met de leerlijn
De leerlijn bestaat uit een lessenschema van 80 lessen verdeeld over de 10 bouwstenen, en een toelichting en verantwoording van de leerlijn in relatie tot de wettelijke burgerschapsopdracht en de handreiking van SLO. De links in het lessenschema verwijzen naar de online database. Voor het werken met de leerlijn is een abonnement op het online gespreksmateriaal van FILOSOFEREN OP SCHOOL vereist.
Scholen die nog geen ervaring hebben opgedaan met het filosoferen starten met een teamtraining: ‘De basis van het filosoferen’. Scholen in de Hoeksche Waard krijgen deze training aangeboden door CmK. Neem daarvoor contact op met Pauline van der Wijk: pvanderwijk@dbhw.nl.